Το Παλιοκριμήνι και το Χωριό που Καταστράφηκε
Η ανώτερη περιοχή του Παλιοκριμηνίου αποτελείται από ένα υποαλπικό οροπέδιο στα 1700 μέτρα υψόμετρο μεταξύ των οικισμών του Πολυκάστανου στα Ανατολικά και της Κυψέλης στα Δυτικά. Μια έξαρση του οροπεδίου κατά μήκος της κορυφογραμμής του Βοΐου σχηματίζει απότομα την κορυφή των 1.812 μέτρων. Το βουνό είναι κυριολεκτικά πνιγμένο στη βλάστηση. Στην Ανατολική και πιο ήπια πλευρά κυριαρχούν δάση οξιάς και καστανοδάση. Αντίθετα, στη Δυτική, απόκρημνη και ιδιαίτερα εντυπωσιακή χαράδρα που σχηματίζεται στην περιοχή της Τσούκας, πεύκα, οξιές και ένας τεράστιος γκρεμός με ύψος που πιθανό ξεπερνάει τα 300 μέτρα συνθέτουν το τοπίο. Ο γκρεμός είναι από τους μεγαλύτερους της Βόρειας Πίνδου, ξεπερνώντας ίσως και τον αντίστοιχο γκρεμό του Χάρου που βρίσκεται λίγο πιο πάνω. Προεξέχει από την κυρίως κορυφογραμμή και έχει μέτωπο προς τα βορειοδυτικά, χωρίς να είναι ορατός από την Κυψέλη που βρίσκεται από κάτω, ούτε επάνω από το Παλιοκριμήνι αν και στο βάθος του τοπίου διακρίνεται το απότομο κόψιμο που σχηματίζει. Φαίνεται μόνο απέναντι από τα χωριά του Γράμμου και γίνεται προσβάσιμος εάν μετά την κορυφή αφήσει κανείς το μονοπάτι Ε6 και κατηφορίσει Δυτικά προς την κορυφή της Τσούκας.
Η όψη του Παλιοκριμηνίου αν κάποιος το αντικρύσει από τα Βόρεια, ή τα Δυτικά γίνεται τελείως διαφορετική. Πρόκειται για μια κορυφή με πολλά πρόσωπα που δύσκολα αποκαλύπτονται, λόγω της έντονα απομονωμένης θέσης της. Η θέα που προσφέρεται προς το Γράμμο, το Νότιο Βόιο και την υπόλοιπη Πίνδο είναι μοναδική. Η πρόσβαση μπορεί να επιτευχθεί μέσω της δασικής οδού που ξεκινάει Δυτικά του Πολυκάστανου, καθώς και μέσω του μονοπατιού Ε6 το τμήμα Πεντάλοφος – Νεά Κοτύλη. Η δασική οδός συνεχίζεται Νότια λίγο πιο κάτω από την κορυφή και καταλήγει σε ένα δάσος οξιάς με κρυστάλλινες πηγές. Πολύ πλούσια είναι και η χαμηλή βλάστηση σε τσάι, σαλέπι και μανιτάρια. Δεν είναι τυχαίο, ότι οι κάτοικοι του Πολυκάστανου επέλεξαν αυτόν εδώ τον τόπο για να οργανώνουν κάθε χρόνο την περίφημη Γιορτή Βουνού.
Το Παλιοκριμήνι αποκαλείται έτσι εξαιτίας του ομώνυμου χωριού που βρίσκονταν κρυμμένο στις κατάφυτες βορειοδυτικές πλαγιές του. Η θέση του όμως δεν είχε μείνει μυστική για καιρό, με αποτέλεσμα να γνωρίσει την ολική καταστροφή από επιδρομές Τουρκαλαβανών στις αρχές του 18ου αιώνα. Για αυτό το λόγο και η ονομασία του βουνού πιθανό προέρχεται από τη λέξη Παλιοκρυμμένο. Ερείπια του Παλιοχωρίου σώζονται ακόμη και σήμερα σε τοποθεσία που λίγοι μόνο γνωρίζουν. Οι κάτοικοι όταν αναγκάστηκαν να το εγκαταλείψουν αναζήτησαν καταφύγιο μακριά, στο Μοναστήρι των σημερινών Σκοπίων, στην Καστοριά, στην Εράτυρα, στα Αηδόνια και στο Βυθό. Οι περισσότεροι όμως κατέληξαν κοντά στο Τσοτύλι, σε μια νέα τοποθεσία πέρα από τα μεγάλα βουνά και τους γιγάντιους βράχους, σε ένα τοπίο ήμερο και γαλήνιο, περικυκλωμένο από ένα πυκνό δάσος βελανιδιάς και φτιάξανε το νέο Κριμήνι. Στην περιοχή υπήρχαν επίσης τα Παλαιοχώρια Δρυάνοβο και Πετρίτσι, καθώς και το Μοναστήρι των Εισοδίων της Θεοτόκου του 10ου αιώνα, που είχε μετόχι στο Παλιομονάστηρο της Ζώνης, στη θέση Πόρτες. Από το Παλιοκριμμίνι κατάγονταν ο Μακεδονομάχος Αθανάσιος Μπρούφας.
Ένα παλικαράκ’ ουδ έτρωγε, ουδ έπινε,
με τ’ άρματα τ’ κουβέντιαζε και στ’ άρματά του λέγει:
Ντουφέκι μου περήφανο με τα πολλά φουσέκια,
πολλές φορές με γλύτωσες και τώρα να με σώσεις!
Το λόγο δεν απόσωσε, το λόγο δεν τελειώσε
κι οι κλέφτες εμαζώνονταν σα φύλλα, σα χορτάρια,
να πάνε να πατήσουνε το Παλιοκριμήνι. (Λαϊκό, ποίημα)
Δείτε φωτογραφίες
Tovoion Tv | Σεργιάνι στις Γειτονιές του Βοΐου Πολυκάστανο.
