Είναι ένας ιστότοπος με περιεχόμενο πληροφοριακό,πολιτιστικό,λαογραφικό,ιστορικό και ότι άλλο συνεπάγεται,αποκλειστικά για την ανάδειξη αυτού του τόσο αγαπημένου τόπου του Άνω Βοΐου του Χωριού μας το ΠΟΛΥΚΑΣΤΑΝΟ.
Για να μαθαίνουμε και προπαντός να μην ξεχάσουμε πότε!!!!!!

Δευτέρα 23 Ιουνίου 2014

Τα Μανιτάρια (Μύκητες)


Η λέξη μανιτάρι είναι υποκοριστικό της αρχαιοελληνικής αμανίτης.[1] Αρχαιοελληνικής προέλευσης είναι και η ονομασία του είδους Boletus Edulis (βασιλομανίταρο), οι λέξεις Boletus και Edulis (εδώδιμον-έδεσμα) προέρχονται από το αρχαιοελληνικό γλυκόριζα (κομμάτι γης) και από το μέλλοντα του ρήματος εσθίω (τρώγω), έδομαι.[2]
Το κυνήγι ή μάζεμα του μανιταριού περιγράφει τη δραστηριότητα της συλλογής μανιταριών στην άγρια φύση, συνήθως για φαγητό. Αυτή η εποχιακή δραστηριότητα είναι περισσότερο δημοφιλής στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Γαλλία και Ιταλία. Επειδή πολλά μανιτάρια είναι δηλητηριώδη, προκάλεσαν και προκαλούν το φόβο αλλά και το δέος στους ανθρώπους. Ωστόσο, τα εδώδιμα μανιτάρια χρησιμοποιούνται στην κουζίνα διαφόρων λαών, οι οποίοι τα καταναλώνουν ωμά ή μαγειρεμένα. Οι Έλληνες δεν φημίζονται ως μανιταροσυλλέκτες mycofilia.[8] Η ελληνική αγορά τροφοδοτείται κυρίως από τα καλλιεργημένα λευκά (Agaricus bisporus) (δίσπορος), πλευρώτους (Pleurotus ostreatus), portobellocrimini, τα κονσερβοποιημένα και σπανιότερα άγρια μανιτάρια σε αποξηραμένη συνήθως μορφή. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας κάποια νόστιμα και δημοφιλή άγρια είδη που είναι γνωστά, όπως το Βωλίτης ο εδώδιμος (Boletus Edulis) (βασιλομανίταρο), porchini (καλογεράκι) συλλέγονται κατά κόρον.[9]
Ιστορικά τα μανιτάρια είχαν μακρόχρονη ιατρική χρήση, ιδίως στην παραδοσιακή κινέζικηιατρική και φαρμακευτική πρακτική,[15] αλλά και στην αρωματοποϊία, όπως το κίτρινο μανιτάρι: Laetiporus Sulphaureus (εικ.14).[16]
Τα μανιτάρια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη βαφή μαλλιού και τη βαφή άλλων φυσικών ινών. Οι χρωστικές ουσίες είναι οργανικές ενώσεις και παράγουν ισχυρά και ζωντανά χρώματα του χρωματικού φάσματος. Πριν από την εφεύρεση των συνθετικών χρωστικών ουσιών τα μανιτάρια ήταν πηγή πολλών χρωμάτων της κλωστοϋφαντουργίας και μερικοί μύκητες ξυλόβιοι με φελλώδη ή ξυλώδη σύσταση, όπως PolyporesFomotopsis piniculaDaealea quernicaPhellinicus με σχήματα οπλής ή γεισώματος χρησιμοποιήθηκαν ως εκκινητές ανάφλεξης (ίσκες).




Τα μανιτάρια αποτελούν φύλο του υποβασιλείου των θαλλοφύτων, του βασιλείου των φυτών. Το σώμα τους που λέγεται θαλλός, δεν έχει διαφοροποιημένα όργανα, δηλαδή ρίζες, βλαστούς και φύλλα, παρά μόνον όργανα αναπαραγωγής. Οι μύκητες, αν και ανήκουν στα φυτά, δεν έχουν τη δυνατότητα να παράγουν χλωροφύλλη.





 Ο θαλλός στους ανώτερους μύκητες λέγεται μικκύλιο και αποτελείται από διακλαδισμένα νήματα, με διάμετρο 2-10 χιλιοστά του χιλιοστού και μήκος που φτάνει κάποια μέτρα. Αντίθετα, στους κατώτερους μύκητες είναι μια πρωτοπλασματική μάζα χωρίς κυτταρική μεμβράνη με 1 - 2 ή και περισσότερους  πυρήνες.

         
   Η αναπαραγωγή στους μύκητες είναι αγενής  όταν γίνεται χωρίς την ένωση κυττάρων ή οργάνων αντίθετου φύλου, και εγγενής, όταν προηγείται η ένωση πυρήνων κυττάρων αντίθετου φύλου.
            Η αγενής αναπαραγωγή γίνεται με κομμάτια  του μικκυλίου, με σπόρια που παράγονται αγενώς ή με άλλα όργανα σκληρωτικά ή ριζόμορφα, ενώ η εγγενής γίνεται με σπόρια που παράγονται από ένωση πυρήνων κυττάρων αντίθετου φύλου.  Τα σπόρια των μυκήτων και στις δύο περιπτώσεις, αγενή και εγγενή πολλαπλασιασμού, σχηματίζονται μέσα σε ειδικά όργανα, που λέγονται καρποφορίες και τα οποία σχηματίζονται από τμήμα ή ολόκληρο το θαλλό. Σε κάθε ανεπτυγμένο μύκητα σχηματίζονται περίπου 15 - 20 δισεκατομμύρια σπόρια, που όταν ελευθερωθούν από το μητρικό σώμα και βρεθούν σε κατάλληλες συνθήκες βλασταίνουν και δίνουν το καθένα νέο μικκύλιο.


            Οι μύκητες έχουν πολύ μεγάλη οικονομική σημασία: είναι υπεύθυνοι για μεγάλες ζημιές στις καλλιέργειες, γιατί προκαλούν στα φυτά διάφορες αρρώστιες, όπως περονόσπορο, ωίδια, σκωριάσεις, σήψεις, βοτρύτη, δαυλίτες και πολλές άλλες. Έτσι προκαλούνται μεγάλες καταστροφές τόσο στην ποσότητα όσο στην ποιότητα της παραγωγής. Προκαλούνται ακόμα διάφορες άλλες ζημιές, όπως  μουχλιάσματα, ξινίσματα κ.α. Η σημασία τους όμως δεν είναι μόνον αρνητική αλλά και θετική, αφού χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς, για βιομηχανικούς (ζυμώσεις κ.τ.λ.) και για τροφή του ανθρώπου.
            Οι μύκητες κατατάσσονται σε τέσσερις κλάσεις: α) τους φυκομύκητες, β) τους ασκομύκητες, γ) τους αδηλομύκητες και δ) τους βασιδιομύκητες. 
           Από τις παραπάνω κλάσεις, που περιλαμβάνουν 40.000 είδη, οι φαγώσιμοι ανήκουν στους βασιδιομύκητες και το τμήμα τους που τρώγεται είναι η καρποφορία τους, που έχει το γνωστό ομπρελοειδές σχήμα. Τα φαγώσιμα είδη που υπάρχουν στην φύση είναι αρκετά. Π.χ. μόνον στην Ελλάδα υπάρχουν περίπου 50 είδη .
            Τα μανιτάρια ως τροφή έχουν μεγάλη διαιτητική αξία, γιατί είναι πλούσια σε πρωτεΐνες. Ακόμα μπορούν να θεωρηθούν ως αποθήκη βιταμινών Β(ριφοφλαβίνης, θειαμίνης, πυριδοξίνης κ.α.),ανόργανων αλάτων (φωσφόρου, σιδήρου, μαγνησίου, χαλκού κ.α.) και λεκεθίνης. Τα παραπάνω στοιχεία (βιταμίνες, άλατα, λεκιθίνη) εμποδίζουν το σχηματισμό χοληστερίνης στο αίμα. Επιπλέον, τα μανιτάρια δεν δημιουργούν πάχος και οπωσδήποτε είναι και πολύ νόστιμα. Μπορεί  να φαγωθούν, είτε ωμά σαν σαλάτες, γαρνιτούρες κ.λ.π., είτε μαγειρεμένα με ομελέτες, ψάρια, κρέας ζυμαρικά. Ακόμα γίνονται και με διάφορες σάλτσες.
Ο μόνος κανόνας που ισχύει γενικά για τη συλλογή μανιταριών είναι αυτός που λέει, ότι μαζεύομε για τροφή μόνο τα είδη των οποίων τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίζουμε με απόλυτη βεβαιότητα. [20] Η παραμικρή αμφιβολία είναι λόγος απόρριψής τους. Στην περιοχή Βιτσίου της Καστοριάς οι κάτοικοι συνηθίζουν να απαντούν,ότι τα μανιτάρια με δακτυλίδι είναι επικίνδυνα, ενώ στην ορεινή Αρκαδία λένε το αντίθετο: είδες βρακωμένο μανιτάρι (δηλαδή με δακτύλιο) φάτο, αβράκατο πέτα το.[21] Αυτό οφείλεται στα είδη που ενδημούν και έχουν δοκιμασθεί σε κάθε περιοχή. Έτσι το Boletus Edulis (βασιλιμανίταρο) που ευδοκιμεί στη Δυτική Μακεδονία δεν έχει δακτύλιο, ενώ το μανιτάρι rubescent (κοκκινίζων)που έχει το δακτύλιο ως κυρίαρχο γνώρισμα θεωρείται εξαιρετικής ποιότητας μανιτάρι.[22] Η μπλέ χροιά (άλλη δοξασία) που διαχέεται εν ριπή οφθαλμού, μόλις κόψουμε ένα μανιτάρι λευκότατο, όπως του είδουςσατανάς ισχύει για το συγκεκριμένο είδος. Κανείς δε θα δοκίμαζε ένα μανιτάρι ολοκόκκινο σκούρο, όπως ο ερυθρόποδας ήbadius (κακός) η ακόμα μια πανθερίνα ή μουσκάρια με διάστικτα λευκά στίγματα πάνω στο καφέ και κόκινο φλοιό τους γιατί τα χαρακτηριστικά τους είναι ευδιάκριτα. Το πρόβλημα ανακύπτει σε ορισμένα ιδιομορφολογικά μανιτάρια ιδιαίτερα πριν την πλήρη ανάπτυξή τους.
            Όλες αυτές οι ιδιότητες συντέλεσαν ώστε ο άνθρωπος να ασχοληθεί από πολύ παλιά με τη συλλογή αυτοφυών μανιταριών.Η συλλογή των αυτοφυών ειδών στηρίζεται βασικά στην εμπειρία του συλλέκτη και απαιτεί μεγάλη προσοχή, γιατί πολλά είδη είναι δηλητηριώδη. 
Για παράδειγμα αναφέρεται ο υαλοειδείς αμανίτης, που είναι αιτία πολλών θανάτων από δηλητηρίαση κυρίως στη Γαλλία. Ένα τέτοιο μανιτάρι, βάρους 50 γραμμαρίων, μπορεί να σκοτώσει άνθρωπο βάρους  80 κιλών. Η θανατηφόρα δόση του δηλητηρίου αυτού του μύκητα είναι 0,1 χιλιοστό του γραμμαρίου ανά κιλό ζωντανού βάρους, που σημαίνει ότι είναι περίπου 200 φορές πιο δραστικό από το γνωστό  παραθείο.


Οι δηλητηριάσεις από τα μανιτάρια είναι πολύ ύπουλες και αυτό γιατί τα συμπτώματά τους εμφανίζονται μετά από 1 -2 μέρες, οπότε το δηλητήριο έχει περάσει ήδη  στη κυκλοφορία του  αίματος, γεγονός που κάνει μάταιη κάθε επέμβαση γιατρού ή λήψη μέτρων και σχεδόν πάντα επέρχεται θάνατος.

Αντιμετώπιση δηλητηριάσεων

Μια παροιμία λέει: «όλα τα μανιτάρια τρώγονται μερικά όμως μόνο μια φορά» .Στη Ελλάδα είναι γνωστά περίπου 2.200 είδη άγριων μανιταριών (περίπου 150 εδώδιμα), από τα οποία τα περισσότερα δεν είναι ούτε δηλητηριώδη ούτε φαγώσιμα. Γενικότερα, χωρίζονται σε αυτά που προκαλούν ελαφρές γαστρεντερικές διαταραχές, που μπορεί να οφείλεται ακόμα και στο υψηλό ποσοστό μυκοχιτίνης[23] που περιέχουν και είναι δύσπεπτη σε μεγάλες ποσότητες κατανάλωσης, όπου η θεραπεία έρχεται μόνη της, σε αυτά που προκαλούν μέτριας επικινδυνότητας δηλητηριάσεις, από τις οποίες χωρίς υποστήριξη μπορεί να επέλθει και ο θάνατος.
« ...μεθ΄υσσώπω (μαντζουράνα) και οριγάνου μετρίως εψηθέντων. Αβλαβέστατοι μέν ούν των άλλων μυκήτων εισίν ούτοι (βωλίται), δεύτεροι δε μετ΄αυτούς οι αμανίται, των δέ άλλων ασφαλέστερόν εστι μηδ΄όλως άπτεσθαι· πολλοί γάρ εξ αυτών απέθαναν.»
Phaistos glyph 12.svg
« ...πρέπει να ψηθούν μέτρια με μαντζουράνα και ρίγανη. Οι πιο αβλαβείς μεν λοιπόν από τους άλλους μύκητες είναι αυτοί (οι βωλίτες), δεύτεροι δε μετά απ' αυτούς είναι οι αμανίτες, τους υπόλοιπους ασφαλέστερο είναι να μη τους αγγίζετε καθόλου· γιατί πολλοί πέθαναν εξαιτίας τους.» Γαληνός Περί των εν ταις τροφαίς δυνάμεων, Βιβλίον πρώτον, κεφ. Περί μυκήτων.[24]
Τα περισσότερα μανιτάρια με εξαίρεση το πορτσίνι στην αρχική τους ανάπτυξη δεν ξεχωρίζουν εύκολα από τα εδώδιμα, όπως ο αμανίτης ο καισάριος από τον αμανίτη μουσκάρια. Η αντιμετώπιση της δηλητηρίασης έγκειται στην έγκαιρη διάγνωση και στη αποβολή από τον οργανισμό του δηλητηρίου που δεν έχει απορροφηθεί. Ο χρόνος επώασης του δηλητηρίου στη χειρότερη περίπτωση (αμανίτης φαλλοειδής) είναι μεγάλος. Τα πρώτα συμπτώματα -διάρροια, κοιλιακό άλγος, εμετός και πιθανόν πυρετός, άσθμα, αλλεργική αντίδραση, αναφυλάξεις- εμφανίζονται 4 έως 24 ώρες μετά την κατανάλωση, με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος να μην τα αποδώσουμε σε αυτό, αλλά σε κάτι άλλο. Μετά μια φαινομενική ύφεση 1-2 ημερών, ξεκινά η «νέκρωση» του ήπατος. Ο θάνατος επέρχεται έξι με δέκα ημέρες μετά το πρώτα συμπτώματα. Η θανατηφόρος δόση είναι περίπου 50 χιλιοστόγραμμα (milligram) που αντιστοιχούν σε ένα μανιτάρι. ΤοLegalon [25] δυστυχώς σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις από ελλιπείς γνώσεις του προσωπικού των νοσοκομείων χορηγείται, όταν ήδη έχουμε φτάσει στο ηπατικό κώμα και δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί αντίδοτο, αφού δεν αδρανοποιεί τη δράση του δηλητηρίου. Είναι απλώς ηπατοπροστατευτικό.[26]

Όλα τα παραπάνω πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα έγιναν αιτία ώστε να αναπτυχθεί διεθνώς η συστηματική καλλιέργειά τους σε επιστημονικές βάσεις. Στην Ευρώπη, κυρίως, η κατά κεφαλήν κατανάλωση κυμαίνεται από 1 - 2 κιλά το χρόνο ενώ στη χώρα μας δεν περνά τα 40 - 50 γραμμάρια στο ίδιο χρονικό διάστημα, που σημαίνει ότι η καλλιέργεια του μανιταριού στην Ελλάδα έχει πολλές δυνατότητες ακόμα.   Σήμερα, αναπτύσσεται η καλλιέργεια των μανιταριών σε ειδικούς χώρους. Αρχικά, σε σκοτεινές αίθουσες, με θερμοκρασία 10 - 180C και υγρασία  περιβάλλοντος 70-85%, τοποθετείται το θρεπτικό μέσο που αποτελείται από κοπριά ανακατεμένη με άχυρα. Αφού το θρεπτικό μέσο μείνει σ΄ αυτές τις συνθήκες επί 30 μέρες τοποθετείται σε στρώματα 15-30 εκ., που βρέχονται και πιέζονται συνεχώς προκειμένου να γίνουν συμπαγείς επιφάνειες. Εκεί τοποθετούνται τα μικκύλια σε θερμοκρασία πεπτικού μέσου 260C και βάθος 5 εκ.  Μετά τον πρώτο μήνα της ανάπτυξης απαιτείται θερμοκρασία  12-140C και σταθερά ψηλή υγρασία. Η συγκομιδή τους αρχίζει σε 5-6 εβδομάδες μετά την τοποθέτηση των μικκυλίων στο θρεπτικό μέσο. 

   
Μανιτάρια (2)

            Μύκητες με ογκώδες  και σαρκώδες  καρπόσωμα που σχηματίζεται από ένα πλούσιο διακλαδωμένο υπόγειο μικκύλιο.Η μορφολογία τους  περιλαμβάνει ένα τμήμα πλατύ, όμοιο με ομπρέλα, τον πίλο στερεωμένο σ' ένα λεπτότερο ραβδόμορφο τμήμα, τον πόδα ή στύπο.
            
Το κάτω μέρος του πίλου συγκροτείται είτε από ακτινοειδή ελάσματα, είτε από μικρούς πόρους σκεπασμένους με μεμβράνη. Στο τμήμα αυτό σχηματίζονται τα σποριοπαράγωγα  κύτταρα. Τα περισσότερα μανιτάρια  ανήκουν στην οικογένεια των αγαρικιδών των βασιδιομυκητών. Τα άλλα ανήκουν στους ασκομύκητες. Τα μανιτάρια συναντιούνται την άνοιξη και το φθινόπωρο σε δασώδεις περιοχές.

            Υπάρχουν μανιτάρια δηλητηριώδη και φαγώσιμα. Με εμπειρικά κριτήρια είναι δύσκολος ο διαχωρισμός τους. Κανονικά ο διαχωρισμός γίνεται με βάση συγκεκριμένες διαφορές βοτανικών χαρακτηριστικών.
            Στην Ελλάδα το είδος των μανιταριών που καλλιεργείται περισσότερο είναι το αγαρικό το κηπευτικό. Το είδος τρώγεται νωπόΣυσκευάζεται επίσης σε κονσέρβες κι αφού ξεραθεί και τριφτεί χρησιμοποιείται για την παρασκευή σκόνης για σούπες. 
      Φωτογραφίες ειδών μανιταριών, τα οποία είναι βρώσιμα



        ΠΗΓΗ : www3.aegean.gr

        ΠΗΓΗ : el.wikipedia.org

Δεν υπάρχουν σχόλια: